نورینوم آکوستیک یا شوانوم دهلیزی ، تومور خوش خیم است و معمولاً رشد کندی دارد. این تومور ، بر روی عصب وستیبولار ایجاد می شود و از گوش داخلی به مغز منتهی می شود. معمولا شوانوم آکوستیک بر روی شاخه وستیبولار عصب هشتم یا به طور ناشایع تر بر روی قسمت شنوایی عصب هشت ایجاد می شود. ( عصب هشتم مغزی ، دو شاخه دارد ؛ یک قسمت ، مربوط به تعادل می باشد به نام شاخه وستیبولار و یک قسمت ، به نام شاخه کوکلار مربوط به شنیدن است ؛ هر دو قسمت این عصب ، می تواند با این تومور درگیر بشود. ) شاخه های این عصب ، مستقیماً بر تعادل و شنوایی تأثیر می گذارد. فشار ناشی از آکوستیک نوروم می تواند باعث کاهش شنوایی ، زنگ زدن در گوش و عدم ثبات گردد. با ادامه این مقاله از دکتر نسرین یزدانی ، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی تهران همراه شوید.
نورینوم آکوستیک یا شوانوم وستیبولار
نورینوم آکوستیک ، معمولاً از سلول های شوان پوشاننده این عصب بوجود می آید و به آرامی رشد می کند یا اصلاً رشد نمی کند. به ندرت ممکن است سریع رشد کند و به اندازه کافی بزرگ شود تا مغز را تحت فشار قرار دهد و عملکردهای حیاتی را مختل کند. درمان شوانوم وستیبولار شامل نظارت منظم ، پرتودرمانی و برداشتن تومور با جراحی است. علائم و نشانه های نورینوم آکوستیک ، اغلب ظریف هستند و ممکن است سال ها طول بکشد تا ایجاد شود. معمولاً از اثرات تومور بر روی عصب شنوایی و تعادل ناشی می شوند. فشار از تومور بر روی اعصاب مجاور کنترل کننده عضلات صورت و احساس ، رگ های خونی نزدیک یا ساختارهای مغزی نیز ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
علائم نورینوم آکوستیک
رشد تومور ، ممکن است علائم و نشانه های قابل توجه یا شدیدتری ایجاد کند. از علائم و نشانه های رایج شوانوم وستیبولار ، می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کاهش شنوایی ( این کاهش شنوایی ، فقط در یک طرف دیده می شود ؛ آکوستیک تومور ، توموری است که معمولا در یک طرف بیمار رخ می دهد ؛ به جز بیماری NF2 – نورو فیبروماتوز تیپ دو که تومور ممکن است دو طرفه باشد در باقی موارد افت شنوایی حسی عصبی یک طرفه رخ می دهد. )
- معمولاً به تدریج رخ می دهد – هر چند در بعضی موارد ناگهانی و فقط در یک طرف یا بیشتر در یک طرف رخ می دهد.
- صدای زنگ یا وزوز گوش ( وزوز گوش ، می تواند به صورت وزوز واقعی یا همهمه همراه با افت شنوایی در گوش رخ دهد. )
از دست رفتن تدریجی تعادل
در این بیماری ، از آنجا که فشار به طور آرام و آهسته بر روی عصب تعادلی رخ می دهد و مغز ، فرصت جبران مرکزی را دارد ، سرگیجه شایع نیست به جز در مراحل اولیه بیمار سرگیجه وجود ندارد ؛ ولی بیمار از دست دادن تعادل و بی تعادلی به خصوص در تاریکی را شکایت دارد.
بی حسی صورت و بندرت ضعف یا از دست دادن حرکت عضلات
علائم شوانوم وستیبولار
در موارد نادر ، ممکن است یک شوانوم وستیبولار به اندازه کافی بزرگ شود تا ساقه مغز را فشرده و زندگی را تهدید کند. آکوستیک تومور در صورت رشد خیلی زیاد می تواند بطن چهارم را ببندد و هیدروسفالی ایجاد بکند ؛ در مراحل انتهایی بیمار ممکن است ، دچار علائم اختلال در ساقه مغز باشد. نورینوم آکوستیک کوچک ، ممکن است علائمی ایجاد نکند. علائمی که می تواند ایجاد کند بسیار شایع است. در صورت داشتن هر یک از این علائم ، باید به پزشک مراجعه کنید ، اما این علائم بیشتر به دلیل تومور مغزی است.
تشخیص بیماری
تشخیص شوانوم وستیبولار ، ممکن است دشوار باشد. در صورتی که متخصص گوش و حلق و بینی به نورینوم مشکوک شود ؛ برای شما آزمایش های تکمیلی و ام آر آی درخواست می کند. هر آزمایش اولیه به علائم ناشی از نورینوم آکوستیک بستگی دارد. اگر تومور علائمی مانند سردرد یا مشکلات تعادل ایجاد کند، ممکن است آزمایشات دیگری نیز برای بررسی علل دیگر این علائم انجام دهید. بهترین روش تشخیص تصویربرداری ام آرآی از مغز است. در صورت وجود ، آزمایش شنوایی نیز لازم است چون یکی از رایج ترین علائم این عارضه کاهش شنوایی است.
درمان تومور
اگر مبتلا به شوانوم وستیبولار بسیار کوچک هستید ، ممکن است پزشکان تصمیم بگیرند که بهترین روش برای درمان شما فقط مشاهده و نظارت دقیق بر روی آن است. این تومور ، بسیار کند رشد می کند و ممکن است به مدت طولانی علائمی ایجاد نکند. به یاد داشته باشید نورینوم آکوستیک سرطانی ( بدخیم ) نیستند و منتشر نمی شوند ، بنابراین نظارت دقیق برای مدتی کاملاً ایمن است.
درمان اصلی نورینوم آکوستیک در تهران جراحی یا جراحی رادیو استاتیک است. این درمان به موارد زیر بستگی دارد :
مناسب بودن شما برای جراحی یا رادیوتراپی : عواملی مانند سن و سلامت عمومی میزان توانایی شما در درمان های مختلف را کنترل می کنند.
تومور : اندازه و موقعیت نوروم آکوستیک بر نوع درمان تأثیر می گذارد. نتایج آزمایشات و اسکن هایی که انجام داده اید ؛ همچنین می تواند در تعیین نوع درمان مناسب تومور کمک کند.
جراحی نورینوم آکوستیک در تهران توسط دکتر نسرین یزدانی
جراح مغز و اعصاب یا بهترین جراح گوش و حلق و بینی تهران می تواند نورینوم آکوستیک را بر دارد. جراحی بسته به اندازه و محل قرارگیری آن بر روی عصب تعادل شنوایی یا عصب هشتم مغز تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. اگر چه هدف برداشتن کامل تومور است ، گاهی قسمت کوچکی از تومور باقی می ماند. معمولاً برداشتن کامل تومور از نظر فنی بسیار دشوار است یا خطر آسیب بیشتر به عصب یا ساختارهای مجاور وجود دارد. اگر تومور به عصب هفتم یا عصب صورت یا Facial چسبندگی داشته باشد ، ممکن است قسمت هایی از تومور را در عمل جراحی خارج نکنند ؛ در این صورت نیاز به اقدام خاصی نیست و ممکن است ، رشد میزان باقی مانده با ام آر آی کنترل شود و در صورت عدم افزایش سایز ، قسمت باقی مانده نیاز به درمان اضافی نخواهد بود. در حال حاضر درمان های بیولوژیکی ( در عملکرد بیولوژیکی تومور تداخل می کنند ) در حال آزمایش هستند. آسپرین و متفورمین همچنین ممکن است یک درمان مفید برای کنترل رشد تومور باشد.
مراقبت های بعد از عمل نورینوم آکوستیک
سرعت ترمیم و التیام بافت ها بعد از جراحی در هر فرد متفاوت است. رعایت مراقبت های بعد از جراحی به بهبودی سریع تر بعد از عمل کمک زیادی می کند. در ادامه به مهم ترین دستورالعمل های پزشکی بعد از این عمل اشاره شده است :
مراقبت از زخم ها : معمولا در طی این پروسه از بخیه های جذبی استفاده می شود ؛ به همین علت نیازی به کشیدن بخیه نیست و در صورتی که از نخ های غیر قابل جذب استفاده شده باشد ، لازم است بعد از گذشت 7 الی 10 روز به پزشک مراجعه نمایید تا نخ بخیه شما برداشته شود. لازم است تا زمان کشیدن بخیه ها مراقب باشید تا محل بخیه خیس یا مرطوب نشود. برای ترمیم بهتر زخم ها بعد از جراحی نورینوم آکوستیک توصیه می شود از شنا کردن تا دو هفته خودداری کنید و به مدت 4 هفته از رنگ کردن موها و استفاده از مواد آرایشی در نزدیکی محل جراحی خودداری کنید.
درد عمل جراحی : برای تسکین درد بعد از عمل ، داروهای مسکن توسط پزشک متخصص تجویز خواهد شد که این لازم است این داروها به موقع مورد استفاده قرار بگیرند. دقت داشته باشید که بعد از مصرف دارو باید از رانندگی کردن خودداری کنید و در مصرف داروهای مسکن زیاده روی نکنید. همچنین در صورتی که درد شما شدید نیست ، می توانید از کیسه یخ برای تسکین درد استفاده نمایید.
مراقبت از گوش : احساس ناراحتی در گوش و مشکلات شنوایی بعد از جراحی طبیعی بوده و انتظار می رود به مرور از ناراحتی و مشکلات گوش کم شده و خوب شود. در هنگام مراقبت از گوش ها لازم است به چند نکته توجه داشته باشید :
- بهتر است استراحت کافی داشته باشید ؛ چرا که استراحت کردن در سرعت بهبودی شما تاثیر زیادی دارد.
- از دستکاری کردن و تکان دادن لاله گوش با دست خودداری کنید.
- دقت داشته باشید که از تمیز کردن بینی با فشار زیاد و همچنین فین کردن بعد از جراحی نورینوم آکوستیک باید خودداری شود.
عوارض عمل جراحی نوروم آکوستیک
عمل جراحی نوروم آکوستیک (که به آن شوانوم دهلیزی نیز گفته می شود) با اینکه اغلب با موفقیت انجام می‌شود، ممکن است مانند هر عمل جراحی دیگری با عوارضی همراه باشد. شدت و احتمال بروز این عوارض به اندازه و محل تومور، مهارت جراح و شرایط جسمی بیمار بستگی دارد. برخی از عوارض احتمالی این جراحی عبارتند از:
- کاهش یا از دست دادن شنوایی
یکی از شایع‌ترین عوارض، از دست دادن شنوایی در گوش مبتلا است. در برخی بیماران، شنوایی به طور کامل از بین می‌رود، به‌ویژه اگر تومور بزرگ یا نزدیک عصب شنوایی باشد. - فلج یا ضعف عضلات صورت
آسیب به عصب فاسیال (عصب هفتم مغزی) می‌تواند باعث ضعف یا فلج موقت یا دائمی در یک طرف صورت شود. این عارضه بیشتر در جراحی‌های تومورهای بزرگ‌تر دیده می‌شود. - عدم تعادل و سرگیجه
از آنجا که نوروم آکوستیک روی عصب دهلیزی (مرتبط با تعادل) رشد می‌کند، پس از جراحی ممکن است بیمار دچار سرگیجه، حالت تهوع و بی‌ثباتی در راه رفتن شود که معمولاً به‌مرور زمان بهبود می‌یابد. - سردرد یا دردهای عصبی
دردهای مزمن در ناحیه عمل یا سر ممکن است پس از جراحی تجربه شود که معمولاً با دارو یا فیزیوتراپی کنترل می‌شود. - مننژیت
هرچند نادر، اما یکی از عوارض جدی پس از نشت مایع مغزی، ابتلا به عفونت مننژیت است که نیاز به درمان سریع آنتی‌بیوتیکی دارد. - دوبینی یا مشکلات بینایی
در مواردی نادر، به علت فشار تومور یا تأثیر آن بر عصب‌های دیگر، ممکن است اختلالات بینایی یا دوبینی ایجاد شود.
راه های تشخیص نوروم آکوستیک (شوانوم دهلیزی)
نوروم آکوستیک یا شوانوم دهلیزی، توموری خوش‌خیم است که از سلول‌های شوان پوشاننده عصب دهلیزی-شنوایی منشأ می‌گیرد. این عصب وظیفه انتقال اطلاعات شنوایی و تعادلی از گوش داخلی به مغز را دارد. تشخیص این تومور در مراحل اولیه بسیار مهم است، زیرا رشد آن می‌تواند منجر به آسیب عصبی دائمی یا حتی فشار به ساقه مغز شود. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های تشخیص این بیماری اشاره می‌کنیم:
1. شرح حال و معاینه بالینی دقیق
پزشک ابتدا علائم بیمار را بررسی می‌کند. شایع‌ترین علائم نوروم آکوستیک شامل:
- کاهش شنوایی تدریجی در یک گوش
- وزوز گوش (زنگ زدن گوش)
- اختلال در تعادل یا احساس گیجی
- گاهی بی‌حسی یا ضعف عضلات صورت
در صورت مشاهده این علائم، پزشک بیمار را به بررسی‌های تخصصی ارجاع می‌دهد.
2. تست شنوایی‌سنجی (Audiometry)
در این آزمایش میزان شنوایی هر گوش به‌طور جداگانه بررسی می‌شود. کاهش شنوایی یک‌طرفه، به‌خصوص در فرکانس‌های بالا، یکی از نشانه‌های مهم نوروم آکوستیک است.
3. تست پاسخ ساقه مغز به صدا (ABR)
این تست فعالیت الکتریکی عصب شنوایی و ساقه مغز را در پاسخ به تحریک صوتی اندازه‌گیری می‌کند. اگر سیگنال‌ها با تأخیر یا ناهماهنگی دریافت شوند، احتمال وجود تومور بررسی می‌شود. البته در موارد کوچک‌تر، ABR ممکن است طبیعی باشد.
4. MRI
دقیق‌ترین و قطعی‌ترین روش تشخیص نوروم آکوستیک، تصویربرداری MRI با کنتراست است. این روش می‌تواند تومورهای بسیار کوچک (کمتر از 1 سانتی‌متر) را نیز شناسایی کند و موقعیت، اندازه و درگیری عصب یا ساختارهای مجاور را به‌وضوح نشان دهد.
5. CT اسکن (در برخی موارد خاص)
در صورتی که بیمار به دلایلی نتواند MRI انجام دهد، ممکن است از سی‌تی‌اسکن استفاده شود. هرچند CT در تشخیص تومورهای کوچک دقت کمتری نسبت به MRI دارد، اما می‌تواند تغییرات استخوانی در کانال شنوایی داخلی را نشان دهد.
