شیپور استاش چیست؟

از شیپور استاش گوش و اختلالات ناشی از آن چه می دانید ؟ ما در این مقاله از دکتر نسرین یزدانی ، متخصص گوش و حلق و بینی خوب در تهران قصد داریم در رابطه با این لوله که در ناحیه قاعده جمجمه قرار دارد ، صحبت نماییم. هرگونه اختلال در این عضو می تواند منجر به عفونت و اختلالاتی در شنوایی گوش ها شود. در ادامه به صورت مفصل در رابطه با اختلالات ناشی از باز ماندن شیپور گوش و نحوه تشخیص و درمان آن توضیحاتی را ارائه خواهیم داد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

شیپور استاش چیست و در کجا قرارداد ؟

شیپور استاش (Eustachian tube) یک کانال باریک است که گوش میانی را به حلق (بخش بالایی گلو) متصل می‌کند. این ساختار نقش مهمی در تعادل فشار هوا در گوش میانی ایفا می‌کند و اجازه می‌دهد که فشار هوا درون گوش با فشار هوای بیرون برابر باشد. همچنین، شیپور استاش به تخلیه مایعات از گوش میانی به حلق کمک می‌کند و از تجمع مایعات جلوگیری می‌نماید.
این کانال در هر دو طرف سر وجود دارد و به طور طبیعی در حالت بسته قرار دارد، اما در هنگام بلع، خمیازه کشیدن یا جویدن، باز می‌شود تا هوا به داخل گوش میانی جریان پیدا کند. اگر شیپور استاش به درستی کار نکند، ممکن است مشکلاتی مانند احساس گرفتگی گوش، عفونت گوش میانی یا کاهش شنوایی موقتی ایجاد شود.

چه عواملی باعث اختلال عملکرد لوله استاش می‌شود؟

اختلال عملکرد لوله استاش (Eustachian tube dysfunction) زمانی رخ می‌دهد که این لوله به درستی باز و بسته نشود یا به هر دلیلی نتواند وظایف خود را به‌درستی انجام دهد. عوامل مختلفی می‌توانند باعث این مشکل شوند:

• عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی
  عفونت‌هایی مانند سرماخوردگی، سینوزیت، و عفونت‌های گلو می‌توانند باعث التهاب مخاطی لوله استاش شوند و آن را مسدود کنند.
• آلرژی‌ها
  آلرژی‌ها می‌توانند باعث التهاب و تورم در مجرای استاش شوند و عملکرد آن را مختل کنند. این امر معمولاً در افرادی که به گرده گیاهان، غبار، یا مواد حساسیت‌زا حساسیت دارند، دیده می‌شود.
• تغییرات فشار هوا
  تغییرات سریع در فشار هوا، مانند پرواز با هواپیما، غواصی، یا بالا رفتن سریع از ارتفاع، می‌تواند تعادل فشار در گوش میانی را به‌هم بزند و لوله استاش را تحت فشار قرار دهد.
• دخانیات و آلودگی هوا
  دود سیگار و آلودگی‌های محیطی می‌توانند مخاط دستگاه تنفسی را تحریک کنند و باعث تورم و انسداد لوله استاش شوند.
• اختلالات ساختاری
  مشکلات ساختاری در بینی یا حلق، مانند انحراف تیغه بینی یا پولیپ‌های بینی، ممکن است فشار بر لوله استاش وارد کنند و عملکرد آن را تحت تأثیر قرار دهند.
• سن و رشد
  کودکان به دلیل اینکه لوله استاش کوتاه‌تر و افقی‌تر است، بیشتر در معرض مشکلات مرتبط با لوله استاش هستند. در بزرگسالان، ممکن است با افزایش سن، خاصیت ارتجاعی لوله کاهش یابد و منجر به مشکلات شود.
• مشکلات وزنی
  اضافه وزن می‌تواند با فشار به قسمت‌های مختلف دستگاه تنفسی، عملکرد لوله استاش را مختل کند.
• تومورها
  در موارد نادر، تومورها در ناحیه بینی، حلق، یا گوش می‌توانند باعث مسدود شدن لوله استاش شوند.

اگر این عوامل باعث انسداد یا اختلال در عملکرد لوله استاش شوند، ممکن است فرد دچار علائمی مثل گرفتگی گوش، درد گوش، کاهش شنوایی، یا عفونت‌های مکرر گوش میانی شود.

شیپور استاش و نقش آن در شنوایی

شیپور استاش هواگیری گوش را به عهده دارد در اثر اختلال درهواگیری گوش پرده با فشار منفی ایجاد شده به داخل کشیده شده و فضای گوش میانی از بین میرود پرده به استخوانچه ها چسبندگی پیدا کرده و استخوان سندانی و رکابی هم به پرده متصل میشوند و زنجیره شنوایی کار خود را انجام نمی دهد افت شنوایی هدایتی سبب کم شنوای میشود با پیشرفت ضایعه کلستاتوم و خوردگی استخوانچه ها ایجاد میشود و پیشرفت ضایعه منجر به بدتر شدن شنوای میشود.

آیا می‌توان از اختلال عملکرد شیپور استاش پیشگیری کرد؟

بله، برخی اقدامات می‌توانند به پیشگیری از اختلال عملکرد شیپور استاش (لوله استاش) کمک کنند. در حالی که برخی عوامل مانند ساختار آناتومیکی یا مشکلات مرتبط با سن به طور کامل قابل کنترل نیستند، اقداماتی وجود دارد که می‌توان با رعایت آن‌ها از اختلال عملکرد این لوله پیشگیری کرد یا احتمال آن را کاهش داد.

• مدیریت آلرژی‌ها
  کنترل آلرژی‌ها از طریق مصرف داروهای ضد حساسیت (آنتی‌هیستامین‌ها)، استفاده از اسپری‌های بینی و اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت‌زا می‌تواند به جلوگیری از التهاب لوله استاش کمک کند.
• اجتناب از دخانیات و آلودگی‌ها
  دوری از دود سیگار و آلاینده‌های هوا می‌تواند خطر التهاب و تحریک مجرای لوله استاش را کاهش دهد.
• پیشگیری از عفونت‌های دستگاه تنفسی
  شستشوی دست‌ها، واکسن‌های سالانه آنفلوآنزا، و دوری از افرادی که مبتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی هستند می‌تواند به جلوگیری از سرماخوردگی و عفونت‌های مرتبط کمک کند.
• اجتناب از تغییرات ناگهانی فشار هوا
  در زمان‌هایی که با تغییرات سریع فشار هوا مواجه می‌شوید، مانند در پرواز یا غواصی، استفاده از تکنیک‌هایی مانند جویدن آدامس، بلعیدن یا خمیازه کشیدن می‌تواند به باز نگه داشتن لوله استاش کمک کند.
• درمان سریع عفونت‌ها و التهابات دستگاه تنفسی
  اگر به سرماخوردگی، عفونت گلو یا سینوزیت مبتلا شدید، به سرعت درمان کنید تا از گسترش التهاب به لوله استاش جلوگیری شود.
• جلوگیری از تجمع مخاط
  استفاده از اسپری‌های سالین بینی (آب نمک) یا شستشوی بینی به کمک محلول‌های مخصوص می‌تواند به مرطوب نگه داشتن مجاری تنفسی و جلوگیری از انسداد لوله استاش کمک کند.
• کنترل وزن و حفظ تناسب اندام
  اضافه وزن می‌تواند فشار روی دستگاه تنفسی و لوله استاش را افزایش دهد. حفظ وزن مناسب و سبک زندگی سالم می‌تواند در کاهش این خطرات مؤثر باشد.

شیپور استاش باز و اختلالات ناشی از آن

شیپور استاش اصولا لوله هست که به صورت دو مخروط بهم چسبیده در قاعده جمجمه وجود دارد که یک سر شیپور استاش در حفره گوش میانی باز می شود و سر دیگر آن در سوراخ بینی باز می شود. عملکرد این عضو در واقع تمیز کردن حفره گوش میانی است. قسمتی که در ناحیه گوش میانی قرار دارد ، باعث تخلیه گوش میانی می شود و در اغلب اوقات این لوله بسته بوده و تنها در مواقع بلع ، خمیازه کشیدن و تنفس عمیق ممکن است باز شود و در حالت عادی دیواره های شیپور استاش روی هم کلاپس خواهد شد.

اگر Eustachian tube عملکرد خوبی نداشته باشد ، هواگیری گوش مختل شده و حفره ای که در گوش میانی که در آن هوا قرار دارد ، عملکرد خود را از دست می دهد. خوب است بدانید که باز و یا بسته بودن بیش از حد و بسته این عضو ، موجب تجمع مایع در گوش میانی و بروز برخی اختلالات می شود. باز و یا بسته بودن گوش میانی می تواند علائم مشترکی برای بیمار ایجاد کند. در ادامه قصد داریم در رابطه با اختلالی به نام باز بودن شیپور استاش صحبت کنیم.

اختلالات باز بودن شیپور استاش

بیمارانی که به این عارضه دچار هستند ، در بیشتر زمان این لوله به جای بسته بودن ، باز هست ؛ لذا گوش میانی با داخل نازوفارنکس ارتباط دارد و از داخل حفره بینی مواد بسیار زیادی می تواند به گوش میانی حرکت کند و علائمی شبیه به گوش میانی یا اوتیت گوش میانی ایجاد کند از علائم دیگر این عارضه می توان به احساس فشار در گوش ، اتوفونی که مهم ترین علامت این بیماری است و اختلالات یا کشیدگی پرده گوش و حرکت پرده گوش با تنفس اشاره کرد.

اغلب این بیماران احساس فشار در گوش های خود دارند و احساس می کنند حرف هایی که می زنند در گوش هایشان حالت اکو پیدا کرده و می پیچد و در واقع صدای خود را در گوش ها می شنوند که این صدا می تواند آزاردهنده باشد ؛ چرا که به صورت معمول مغز صداهایی مثل بلع ، صداهای داخل نازوفارنکس رو از بین می برد ؛ این در حالی است که در بیمارانی که شیپور استاش آن ها باز است و اتوفونی دارند ، یعنی بیمار صحبت کردن خودش را به صورت صدای بلند در گوش های خود می شوند و معمولا بیشترین شکایت بیماران از همین اختلال می باشد. خوب است بدانید که این دسته از بیماران در طول شب علائم کمتری دارند و طول صبح علائم آن ها بیشتر می شود.

درمان باز ماندن شیپور استاش

درمان باز ماندن شیپور استاش (Patulous Eustachian Tube – PET) یک چالش پیچیده است، چرا که برخلاف اختلال شایع‌تر شیپور استاش بسته، در این حالت لوله استاش به طور غیرطبیعی باز می‌ماند و باعث شنیدن صدای نفس کشیدن یا صدای خود فرد در گوش می‌شود. درمان‌های اولیه معمولاً شامل اقدامات غیرتهاجمی است؛ برای مثال، افزایش مصرف مایعات و اجتناب از کافئین و داروهای ضد احتقان بینی که می‌توانند مخاط را خشک کنند.

در برخی موارد، پزشک ممکن است قطره‌های بینی حاوی هورمون استروژن یا محلول‌های نمکی غلیظ را برای کمک به تورم موضعی و بسته شدن لوله تجویز کند. اگر این روش‌ها مؤثر نباشند، گزینه‌های جراحی مطرح می‌شوند که هدف اصلی آن‌ها تنگ کردن یا بستن دهانه شیپور استاش است.

این روش‌ها شامل تزریق مواد حجم‌دهنده (مانند چربی یا کلاژن) در اطراف دهانه لوله، قرار دادن گرافت یا ایمپلنت، یا در موارد شدیدتر، انجام روش‌های تهاجمی‌تر برای تغییر ساختار لوله می‌شود. انتخاب بهترین روش درمانی به علت اصلی و شدت علائم بستگی دارد و باید توسط متخصص گوش، حلق و بینی تعیین گردد.

در ویدیو زیر می توانید حرکت پرده گوش با تنفس بیمار مبتلا به شیپور استاش باز را مشاهده نمایید :

دلایل بروز شیپور استاش

اختلالات بسیاری وجود دارند که می توانند باعث باز شدن این لوله شوند. به صورت کلی هنوز علت اصلی بروز این عارضه مشخص نیست ؛ با این حال برخی شرایط وجود دارند که فرد را مستعد این بیماری می کنند.

از جمله افرادی که زیاد آدامس می جوند ، افرادی که زیاد فین می کنند ، افزایش سن و از دست رفتن خاصیت کشسانی شیپور استاش ، برخی اختلالات نورولوژیک مثل سکته مغزی ، کاهش وزن شدید در بازه زمانی کوتاه به دلیل از بین رفتن چربی های اطراف این عضو ، افرادی که سطح استنروژن آن ها بالا است مثل خانم های باردار یا افرادی که قرص های هورمونی مصرف می کنند ، افرادی که به دلیل تومورهای سر و گردن رادیوتراپی انجام داده اند ، افرادی که به هر دلیل در قسمت نازوفارنکس زخم و اسکار دارند ، استرس ، ورزش شدید ، برخی داروها به دلیل خشکی که ایجاد می کنند ، نیز می توانند سبب بروز این اختلال شوند. همچنین شرایطی که سبب مشکلاتی در فک بیمار می شود.

صدا دادن شیپور استاش

صدای “تق تق” یا “پاپ” در گوش که اغلب با عنوان صدا دادن شیپور استاش شناخته می‌شود، معمولاً به عملکرد غیرطبیعی یا اختلال در شیپور استاش (Eustachian tube) مربوط می‌شود. شیپور استاش لوله‌ای باریک است که گوش میانی را به پشت گلو (ناحیه نازوفارنکس) متصل می‌کند و وظیفه آن تنظیم فشار هوای گوش میانی و تخلیه ترشحات است.

دلایل صدا دادن شیپور استاش

• اختلال عملکرد شیپور استاش (ETD): در این حالت، لوله به خوبی باز یا بسته نمی‌شود و باعث ایجاد صدا، احساس پری یا گرفتگی در گوش می‌شود.
• باز ماندن دائم شیپور استاش (Patulous Eustachian Tube): در این وضعیت، لوله به طور غیرطبیعی باز می‌ماند و باعث شنیدن صداهایی مانند “نفس خود” یا “صدای موج‌دار” در گوش می‌شود.
• آلرژی یا سرماخوردگی: باعث التهاب و ورم لوله شده و کارکرد طبیعی آن را مختل می‌کند.
• تغییرات فشار هوا: مثل پرواز، غواصی یا رانندگی در ارتفاع می‌تواند عملکرد شیپور استاش را موقتاً دچار مشکل کند.
• ترشحات یا عفونت گوش میانی: ممکن است منجر به احساس تق‌تق یا صداهای غیرمعمول در گوش شوند.

شایع ترین علائم بیماران برای مراجعه به پزشک چه می باشد ؟

اوتوفونی یا شنیدن صدای خود در گوش ها که احساس بدی ایجاد می کند. اغلب این بیماران صدای خود ، تنفس و نبض را در سر احساس می کنند. این عارضه در بیماران منییر ، بیمارانی که شیپور استاش بسته دارند ، نیز مشاهده می شود. اما علامت اصلی باز بودن شیپور استاش ، همین احساس شنیدن صدا در گوش می باشد.

از دیگر علائم می توان به مافل بودن شنوایی یعنی احساس شنوایی در زیر آب ، وزوز گوش اشاره نمود. دقت داشته باشید که سرگیجه نمی تواند از علائم این بیماری باشد اما ممکن است در برخی افراد در هنگام تنفس عمیق سرگیجه نیز وجود داشته باشد که در بین افراد بسیار نادر است. زمانی که خمیازه می کشید ممکن است صدایی مانند پاپ را در گوش های خود احساس نمایید که آن همان صدای باز شدن Eustachian tube است.

شیپور استاش چگونه تشخیص داده می شود ؟

• شرح حال گیری وضعیت بیمار
• پرسش در مورد داروهای مصرفی بیمار
• سوالاتی در رابطه با تغییر وزن بیمار
• انجام تست تمپانومتری که در این بیماران به صورت دندانه دندانه خواهد بود.

درمان شیپور استاش

• اغلب بیمارانی که از این عارضه شکایت دارند ، نیاز به درمان خاصی ندارند و معمولا درمان به صورت نگهدارنده خواهد بوده و نیازی به جراحی نیست. برای مثال از این بیماران خواسته می شود تا آرام تر فین کنند ، استراحت کافی داشته باشند ، مصرف مایعات مصرفی خود را افزایش دهند ، از مصرف کافئین پرهیز کنند ، محیط بینی خود را به کمک محلول سالین مرطوب نگه دارند ، استفاده از کرم های استروژن در بیمارانی که خشک بودن محیط بینی آن ها سبب بروز این عارضه شده است. همچنین به بیماران گفته می شود در شرایطی که علائم آن ها شدت پیدا کرد ، دراز بکشند ؛ چرا که دراز کشیدن به کاهش علائم بیماران کمک زیادی می کند. تعداد کمی از بیماران ممکن است با رعایت نکات فوق ، بهبودی پیدا نکنند.
• ممکن است برخی از بیماران از قطره های گوش و یا استروئیدهای بینی برای کاهش علائم استفاده کنند ، لازم است بدانید که این قطره و داروها هرچند در درمان بسیاری از بیماری های گوش کمک کننده است ، اما در این بیماری به هیچ عنوان توصیه نمی شود. متازولین ، فنیل افرین ، قطره های بینی مثل بکلومتازون ، نازولکس و داروهایی که به راحتی در دسترس هستند ، موجب کم شدن احتباس بینی و باز شدن دهانه شیپور استاش و بدتر شدن علائم بیماری می شود. به همین علت به هیچ عنوان این دسته از داروها برای بیماران تجویز نخواهد شد.
• به صورت کلی کارهایی به بیماران پیشنهاد داده می شود که سبب گرفتگی بینی شده ، برای مثال شنا کردن بیمار در استخر کلردار می تواند سبب کم شدن سیمتوم های لوله های استاش شود.
• در نهایت اگر بیماری با علائم باز بودن شیپور استاش مراجعه کند ، در معاینه حرکت پرده گوش بررسی می شود و اگر پرده دارای حرکت شده و در قسمت هایی اتروفی شده باشد و با تنفس حرکت پرده گوش در معاینه میکروسکوپی ، حرکت مشاهده شود ، می توان از vt استفاده نمود. که استفاده از vt برای این دسته از بیماران می تواند بسیار کمک کننده باشد. خوب است بدانید که وی تی عملی است که می تواند به صورت سرپایی در مطب پزشک یا کلینیک جراحی انجام شود اما نیازی به بستری شدن ندارد و 50 درصد افرادی که مبتلا به این بیماری هستند و با رعایت نکات اولیه بهبود پیدا نمی کنند ، می توانند از VT سود ببرند.