پوست کانال گوش خارجی از فولیکول‌های مو و غدد تعریق تشکیل شده است. این بخش باعث ترشح ماده‌ای به نام وکس (wax) یا سرومن (cerumen) می‌شود. سرومن از گوش در برابر باکتری‌ها و مواد خارجی مانند گرد و غبار محافظت می‌کند. همچنین در صورت ورود اجسامی مانند گوش پاک کن و غیره تا حد امکان از آسیب رسیدن به این عضو پیشگیری خواهد کرد. سرومن به صورت طبیعی از گوش تخلیه می‌شود. اما در صورتی که ترشح این ماده بیش از حد باشد، باعث ایجاد جرم گوش خواهد شد. ترشح بیش از حد وکس انسداد کانال گوش و در نتیجه افت شنوایی را به دنبال خواهد داشت. زمانی که افراد خود قصد خارج کردن جرم گوش را دارند، به دلیل عدم آگاهی از روش صحیح باعث انسداد مجرای گوش خواهند شد.
جرم یا سرومن گوش Cerumen چیست؟
جرم گوش (وکس گوش) ماده‌ای طبیعی است که توسط غدد موجود در کانال گوش خارجی تولید می‌شود. این ماده مخلوطی از چربی‌ها و سایر مواد ترشح شده است که نقش‌های محافظتی، روان‌کننده و ضدباکتریایی دارد. سرومن فشرده به طور طبیعی از ورود گرد و غبار، حشرات و سایر ذرات به داخل گوش جلوگیری کرده و کانال گوش را مرطوب نگه می‌دارد.
گرچه جرم گوش به طور طبیعی دفع می‌شود، گاهی ممکن است تجمع یابد و منجر به انسداد گوش، کاهش شنوایی، یا ناراحتی شود که در این صورت نیاز به پاکسازی دارد.
جهت مشاوره و رزرو نوبت با دکتر نسرین یزدانی فرم را پر کنید
علائم تجمع جرم گوش چیست؟
تجمع سرومن گوش(Cerumen) می تواند علائم مختلفی داشته باشد، از جمله:
- کاهش شنوایی: انسداد کانال گوش می‌تواند به کاهش موقت شنوایی منجر شود.
- درد یا ناراحتی در گوش: تجمع وکس ممکن است باعث درد یا احساس فشار در گوش شود.
- صدای زنگ در گوش (وزوز): جرم گوش ممکن است باعث وزوز گوش یا صداهای غیرعادی شود.
- خارش یا تحریک: تجمع جرم می‌تواند خارش یا تحریک در کانال گوش ایجاد کند.
- ترشحات از گوش: در موارد شدیدتر، ممکن است ترشحات زرد یا قهوه ای از گوش خارج شود.
در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی توصیه می‌شود.
علت کم شدن جرم گوش
کم شدن وکس گوش یا کاهش تولید سرومن (که به‌عنوان “جرم گوش” شناخته می‌شود) ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. سرومن یک ماده طبیعی است که توسط غدد موجود در مجرای گوش تولید می‌شود و وظیفه آن حفاظت از گوش‌ها در برابر گرد و غبار، آلودگی‌ها و باکتری‌ها است. کاهش تولید وکس گوش ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله:
علت های کم شدن جرم گوش
- خشکی پوست گوش
یکی از علل رایج کم شدن سرومن گوش ، خشکی پوست مجرای گوش است. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله محیط خشک، استفاده بیش از حد از گوش‌پاک‌کن‌ها، یا تغییرات دما رخ دهد. - استفاده زیاد از گوش پاک کن ها
استفاده مکرر از گوش پاک کن ها می‌تواند تولید جرم گوش را کاهش دهد. علاوه بر این، استفاده نادرست از گوش‌پاک‌کن‌ها ممکن است باعث آسیب به غدد تولیدکننده سرومن شود. - افزایش سن
با افزایش سن ، غدد تولید کننده وکس در گوش ممکن است فعالیت کمتری داشته باشند. به همین دلیل، افراد مسن‌تر ممکن است تولید سرومن کمتری داشته باشند. - عوامل محیطی
شرایط محیطی مانند هوای خشک یا دمای بالا می‌تواند باعث خشکی و کاهش تولید سرومن شود. این وضعیت می‌تواند در فصول سرد یا مناطق خشک بیشتر دیده شود.
رنگ جرم گوش نشان دهنده چیست؟
رنگ جرم گوش یا سرومن می‌تواند اطلاعاتی در مورد وضعیت سلامت گوش‌ها و حتی وضعیت عمومی بدن شما بدهد. تغییرات در رنگ و قوام سرومن می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در اینجا به توضیح برخی از رنگ‌های مختلف وکس گوش و معانی احتمالی آن‌ها پرداخته می‌شود:
جرم گوش زرد یا طلایی
- معمولی ترین رنگ برای سرومن است.
- نشان دهنده وضعیت طبیعی تولید سرومن گوش است.
- این رنگ معمولاً نشان‌دهنده این است که جرم گوش به طور طبیعی در حال تولید و دفع است و هیچ مشکلی خاصی وجود ندارد.
جرم گوش قهوه ای یا تیره
- معمولاً نشان‌دهنده تجمع بیشتر سرومن است.
- ممکن است در افرادی که سرومن فشرده در گوش آن ها به طور طبیعی بیشتر تولید می شود یا کسانی که زیاد از گوش پاک کن ها استفاده می کنند، مشاهده شود.
- در صورت خشک بودن و سخت شدن سرومن، ممکن است جرم گوش به رنگ قهوه‌ای تیره یا حتی سیاه درآید.
- این وضعیت معمولاً بی‌خطر است، اما ممکن است نیاز به تمیز کردن صحیح گوش‌ها یا درمان برای رفع تجمع زیاد داشته باشید.
سرومن گوش سیاه
- در صورت خشک شدن جرم گوش یا تجمع سرومن قدیمی‌تر، سرومن ممکن است به رنگ سیاه درآید.
- اگر سرومن سیاه به‌طور مداوم جمع شود، می‌تواند باعث انسداد مجرای گوش و مشکلات شنوایی شود.
- در برخی مواقع، وجود سرومن سیاه می‌تواند به علت وجود خون قدیمی یا ترشحات قدیمی در گوش باشد، به‌ویژه اگر به تازگی دچار آسیب یا جراحت در گوش شده‌اید.
جرم گوش سفید یا خاکی
- سرومن سفید یا خاکی معمولاً به این معناست که غدد تولید سرومن به‌طور طبیعی در حال تولید جرم هستند.
- در صورتی که سرومن در مدت زمان طولانی در گوش باقی بماند، ممکن است خشک و شکننده شده و به رنگ سفید یا خاکی درآید.
- در برخی افراد، این رنگ ممکن است نشان‌دهنده کمبود رطوبت در گوش باشد.
جرم گوش سبز یا زرد چرکین
- اگر وکس گوش به رنگ سبز یا زرد چرکین تغییر رنگ دهد، ممکن است نشان‌دهنده عفونت در گوش باشد.
- این رنگ می‌تواند به‌ویژه اگر همراه با علائمی مانند درد، خروج ترشحات مایع از گوش، یا احساس فشار در گوش باشد، نشانه‌ای از عفونت گوش (مانند عفونت گوش میانی یا خارجی) باشد.
- در این حالت، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب دریافت کنید.
سرومن گوش صورتی یا قرمز
- اگر در جرم گوش خون دیده شود، ممکن است نشان‌دهنده وجود خراشیدگی یا آسیب در مجرای گوش باشد.
- این مشکل می‌تواند به دلیل استفاده نادرست از گوش‌پاک‌کن‌ها یا آسیب به گوش باشد.
- خونریزی معمولاً جزئی است، اما در صورتی که ادامه یابد یا با درد همراه باشد، نیاز به مشاوره پزشکی دارد.
علت تولید زیاد جرم گوش چیست؟
در برخی از بیماران وکس بیش از حد نیاز، تولید و منجر به ایجاد وکس گوش می‌شود. مهم‌ترین علت انسداد مجرای گوش خارجی، تلاش فرد برای خارج کردن وکس است. نتیجه این تلاش فرو کردن بیشتر وکس به داخل گوش است. استفاده مداوم از earphone ها ، سبب پیشگیری از بیرون آمدن طبیعی وکس گوش و در نتیجه گرفتگی آن می‌شود.
رنگ وکس گوش متغیر است و احتمال دارد از زرد روشن (light yellow) تا قهوه‌ای تیره (dark brown) متغیر باشد. هر چه رنگ واکس گوش تیره‌تر باشد، بدین معنی است که احتمال انسداد مجرای گوش بیشتر است. اما رنگ جرم کانال گوش ارتباطی به میزان گرفتگی مجرا ندارد.
علائم جرم گوش چیست؟
در ابتدا که سرومن موجود در گوش کم‌تر است، احتمالا بیمار علامت خاصی را تجربه نمی‌کند. اما با افزایش حجم آن، علائم کم کم ایجاد می‌شوند. این علائم عبارتند از؛
● افت شدید یا نسبی شنوایی
● احساس وزوز در گوش
● احساس گرفتگی گوش
● درد و تورم گوش در صورت ایجاد عفونت بخاطر وجود اجرام مسدود شده در گوش
البته موارد بالا ممکن است علت‌های دیگری به جز وجود جرم در گوش نیز داشته باشند. به همین دلیل لازم است به محض مشاهده آن‌ها به پزشک مراجعه کنید و تشخیص علت مشکل را به او بسپارید. لازم به ذکر است که بیماران در صورت استفاده از داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین، وافارین و هپارین باید به پزشک در این مورد اطلاع دهند.
به طور کلی جرم گوش ماده‌ای آب دوست است. به همین دلیل ممکن است بسیاری از بیماران بعد از استحمام یا شنا کردن علائمی چون افت شنوایی و گرفتگی گوش را تجربه کنند. در این صورت گوش آن‌ها نیاز به شستشو و تخلیه وکس دارد.
آیا علائم جرم گوش در کودکان و بزرگسالان تفاوتی با هم دارد؟
نشانه های تجمع وکس گوش در کودکان و بزرگسالان ممکن است تا حد زیادی مشابه باشند، اما برخی تفاوت‌های جزئی وجود دارد:
علائم مشترک
- کاهش شنوایی
- درد یا ناراحتی در گوش
- صدای زنگ در گوش (وزوز)
- خارش یا تحریک
- ترشحات از گوش
تفاوت‌ها
- کودکان: ممکن است بیشتر علائم رفتاری نشان دهند مانند کشیدن یا خاراندن گوش، بی‌قراری یا کاهش توجه و عملکرد در مدرسه.
- بزرگسالان: بیشتر ممکن است علائم خود را توصیف کنند و شکایت از کاهش شنوایی یا وزوز گوش داشته باشند.
- در هر دو گروه، مشاهده این علائم نیاز به ارزیابی و درمان توسط پزشک دارد.
عوارض خارج نکردن جرم یا وکس گوش چیست؟
بعد از تراکم وکس در گوش، بیماران باید به پزشک متخصص برای شستشو و تخلیه جرم گوش مراجعه کنند. در غیر این صورت با عوارض احتمالی این بیماری روبرو خواهند شد. این عوارض را در ادامه نام برده‌ایم.
● عفونت
● درد شدید در گوش
● خارش
● ترشح
● در برخی موارد بیماران سرگیجه و از دست رفتن تعادل را نیز تجربه می‌کنند
این عوارض در افراد مسن شدیدتر است. آن‌ها با وجود مقدار کمی جرم در گوش ممکن است دچار افت شنوایی یا سایر علائم شوند. به همین دلیل لازم است در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای برداشتن آن اقدام کنند.
چگونه وکس اضافی را از گوش خارج کنیم؟
بهترین راه ها برای خارج کردن وکس و جرم گوش را در ادامه می‌خوانید.
● استفاده از قطره‌های معدنی و روغن‌های گیاهی
● روغن بچه
● آب اکسیژنه
● قطره گلیسیرین فنیکه (این مورد مهم‌ترین روش به شمار می‌رود)
موارد بالا به نرم شدن سرومن گوش (Cerumen) و تخلیه راحت تر کمک می کنند. افراد باید پیش از اقدام برای تخلیه جرم، از نرم‌‌کننده گوش استفاده کنند.
بیماران بعد از ریختن قطره یا روغن در گوش بهتر است به صورت مایل و به گونه‌ای که گوشی که قطره در آن ریخته شده است، رو به بالا باشد، بخوابند. آن‌ها باید ۵ الی ۱۰ دقیقه در همین حالت باقی بمانند تا جرم یا وکس انباشته شده در گوش به قطره گلیسیرین فنیکه آغشته شود.
بعد از نرم شدن وکس گوش و برای خارج کردن آن می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که عبارتند از؛
● شستشو با سرنگ.
● ساکشن با میکروسکوپ.
● استفاده از کورت CureHe زیر میکروسکوپ.
دو راه اول بهترین و متداول‌ترین روش‌هایی هستند که برای این کار استفاده می‌شوند. بیماران به هیچ وجه نباید با استفاده از روش‌هایی چون وارد کردن اجسام نوک تیز مانند گوش پاک کن برای از بین بردن جرم گوش اقدام کنند.
در مورد استفاده از شمع یا ear candling چه می‌دانید؟
استفاده از شمع یا ear candling برای ذوب کردن موم داخل گوش خطرناک است و امروزه توصیه نمی‌شود. استفاده از حرارت برای از بین بردن جرم گوش باعث ایجاد عوارض خطرناکی چون سوختگی کانال گوش، خونریزی، سوراخ شدن پرده گوش و آسیب به مجرای گوش شود.
جرم گوش یکی از اجزای آن است و نیازی نیست که افراد به صورت منظم گوش‌های خود را شستشو دهند تا جرم آن را خارج کنند. بیماران تنها زمانی باید برای شستشوی گوش اقدام کنند که جرم در گوش آن‌ها انباشته شده و علائمی که در قسمت‌های قبل بیان کردیم را ایجاد کرده باشند.
جمع بندی
در این مقاله توضیحات کاربردی دکتر یزدانی ، بهترین جراح گوش تهران در مورد جرم گوش و روش های خارج کردن آن ارائه شد. شستشوی گوش و از بین بردن وکس اضافه یک کار تخصصی است. اما در عین حال هیچ درد و عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند و تنها باعث بهبود علائم ناشی از وجود جرم در گوش می‌شود. شما می‌توانید برای معاینه گوش و شستشو (در صورت نیاز) به کلینیک گوش تهران مراجعه کنید. این مرکز به صورت تخصصی در زمینه انواع بیماری‌های گوش فعالیت می‌کند. در صورت نیاز به مشاوره می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در سایت با ما تماس بگیرید.
